صفات ترکی استانبولی از نظر ساختاری

صفات ترکی استانبولی از نظر ساختاری

صفات از نظر ساختاری            Yapılarına Göre  Sıfatları

a– صفات مفرد (مجرد) Yalın Sıfatlar

b– صفات تولید شده (مشتق شده)  Türemiş Sıfatlar

c– صفت مرکب Birleşik Sıfatlar

 a– صفات مفرد(مجرد)   Yalın Sıfatlar

در این حالت مجرد می باشد و پسوند ندارد ،فقط ریشه صفت استفاده می شود. مثال:

                           دختر زیبا     

                          Güzel + kız → Güzel kız

                           دانش آموز خوب        

                 İyi + Öğrenci → İyi öğrenci

                          یک انسان                

                       Bir + Adam → Bir adam

 

b– صفات تولید شده (مشتق شده)  Türemiş Sıfatlar

صفاتی که از یک کلمه + پسوند صفاتی درست شده باشد. به دو بخش تقسیم می شوند:

b      1-– اسم + پسوند .صفاتی که از اسم درست می شود .مثال :

بچه با فکر                                

           Akıl + lı → Akıllı çocuk

انسان قوی                          

             Güç + lü → Güçlü insan

سارا خواب آلود                   

           Uyku + cu → Uykucu Sara

آدم دروغگو                     

               Yalan + cı → Yalancı adam

 

b     2-– فعل + پسوند . صفاتی که از فعل درست می شود .مثال :

بچه شناگر                 

                Yüzmek + en → Yüzen çocuk

مرد نویسنده               

                  Yazmak + ar → Yazar adam

c– صفت مرکب Birleşik Sıfatlar               

صفات مرکب از دو اسم تشکیل می شود. مثال:

  اتاق مدیر کل                     

              Baş + Müdür → Başmüdür odası

انسان های میهن پرست      

              Yurt + Sever → Yurtsever insanlar

محله سرپل                       

            Köprü + başı → Köprü başı mahallesi

یک قسمت از صفات مرکب را صفات مرکب قانونی می گویندKurallı Birleşik Sıfatlar

پسوند این صفات عبارتند از  -lı / -li / -lu / -lü که به آخر صفت دوم وصل می شود. مثال:

        اتوموبیل چهار سیلندری   

  Dört silindirli araba

        اتو پارک چند طبقه ای  

   Çok katlı oto park

        خانواده دو بچه ای   

  İki çocuklu aile

همان طوری که ملاحظه می کنید این پسوند معنی (ی ویا ای) می دهد.

بعضی از صفات مرکب با پسوند –lık / -lik / -luk / -lük درست می شود. مانند:

        کار کردن نیم ساعتی     

    Yarım saatlık çalışma

        کار پنج کروشی

Beş kuruşluk iş

        کار یک روزه   

  Bir günlük iş

همان طوری که ملاحظه می کنید این پسوند معنی (ی ِ ویا ه آخر) ویا یک می دهد.

-یک کار نیم ساعته ؛ -یک کار پنج کروشی ؛ -یک کار یک روزه

بعضی از صفات مرکب با پسوند مالکیت درشت می شوند. مانند:

         آدم شکم سیر   

  Karnı tok adam

          آدم گوش بریده  

   Kulağı kesik adam

           بچه زرنگ (چشم و گوش باز)    

  Gözü açık çocuk

خلاصه مطالب (فراموش نشود)

صفات توصیف کننده چگونگی و خصوصیات اسم ها هستند.

صفت ها به دو بخش اصلی تقسیم می شوند:

– صفت های توصیفی Niteleme Sıfatları  

– صفت های توضیحی (صفات مشخص کننده) Belirtme Sıfatları

صفت توصیفیNiteleme Sıfatı     

حالات و خصوصیات اسم را توصیف می کند. مثال:

                      خانه کوچک    Küçük ev         ؛  دختر زیبا    Güzel kız

این نوع صفت ها چهار قسم است:

A-1– صفت مقایسه ای Sıfatları      Karşılaştırma  (صفت تفضیلی و عالی-تر).

En Büyük ev	Daha Büyük ev	Büyük ev
بزرگترین  خانه	خانه بزرگ تر	خانه بزرگ

 

A-2– صفت عالی-ترین  Sıfatları      Pekiştirme

سفید ِ سفید ، خیلی سفید – سفیدترین

Beyaz → Bembeyaz  سفید

A-3 – صفت تصغیری (کوچک کردن)  Sıfatları      Küçültme

کمی ارزان	Ucuzca	+ ca→	Ucuz  ارزان
کمی کوچک	Ufacık	+ cık→	Ufak  کوچک
کمی تلخ ، تند	Acımsı	+ msı→	Acı  تلخ ، تند
کمی ترش	Ekişmtırak	+ imtırak→	Ekşi  ترش

 

A-4– صفت (عنوان)  Sıfatları      Unvan

سارا ایشیک محترم	Sayın Sara Işık
فیلیز خانم	Filiz Hanım

صفات توصیفی      Belirtme Sıfatları

1– صفات اشاره ای که با پسوند این ، (بین این و آن) و آن نشان داده می شود:Bu,Şu,O

مثال:                                               این کتاب را خواندم                Bu kitabı okudum

2- صفت سئوالیSoru Sıfatı

مثال با: چه   Ne    ؛ چطور (چه)    Nasıl    ؛  کدام  Hangi

                                               شما چکار می کنید                          Siz ne yapıyorsunuz ?

3- صفات محتمول (صفت تخمینی) Belgisiz  Sıfatlar

مثال:                    همه – همگی  Bütün      ؛  یک گروه  Bir takım     ؛  بعضی  Bazı

4– صفات شمارشی Sayı Sıfatlar

مثال:                                   به بچه دو لیتر شیر بده  Çocuğa iki litre süt ver

ترکیب اضافی – صفت و موصوف Sıfat Tamlaması    

مانند:             انسان های عاقل  Akıllı ınsanlar    ؛  بچه های جسور   Cesur çocuklar   ؛

                                      اتوموبیل تندرو  Hızlı araba    ؛  پنج محصل  Beş örenci

صفت و موصوف زنجیره ای  Zincirleme  Sıfat Tamlaması 

مثال: بچه های جسور، درست ، آگاه و فعال را دوست دارم.

Cesur ,dürüst , akıllı ve çalışkan çocukları severim.

صفات از نظر ساختاری Yapılarına göre sıfatlar 

– صفات مفرد  Yalın Sıfatlar

مثال:                                         دختر زیبا Güzel kız      ؛  پنج کتاب Beş kitap

– صفات تولید شده Türemiş Sıfatlar

صفاتی که با اضافه شدن به انواع اسم ها بوجود می آید:

1- صفاتی که با اضافه شدن پسوند به اسم درست شده است.

مثال:                                     انسان عاقل    Akıl + lı → Akıllı insan

انسان نادان    Akıl + sız → Akılsız  insan

2- صفاتی که با اضافه شدن پسوند به ریشه فعل درست شده است.

مثال :                                    بچه شناگر        Yüzmek + en → Yüzen çocuk

                          بیمارستان سیار             Gezmek + inci → Gezici hastahane

3- از یک صفات  مرکب  درست شده است.

مثال :                             وطن پرست                     Yurt + sever → Yurt sever

ترک ها آدم های وطن پرستی هستند.          Türkler yurtsever insanlardır.

منبع: کتاب گرامر ترکی استانبولی محمت هنگیرمن ترجمه استاد کامبیز داداش زاده